yerin oluşundan bu güne kadar geçirdiği şekil, isi, bitki örtüsü, v.b. değişikliler. jeoloji bilimi yönünden incelendiğinde, ilkel zaman, birinci zaman, ikinci zaman, üçüncü zaman ve dördüncü zaman olmak üzere beş büyük bölüme ayrildiği görülür.
bu çeşitli zamanlarin her biri de devirlere, devirler tabakalara, tabakalar da daha küçük kisimlara ayrilir.
ilkel zaman (antekambrien), hayatsiz olan zamandir. arkeen ve prekambrien olmak üzere iki devre ayrilir. arkeen devre ait incelemelerde, hiç bir canli izine rastlanmamiştir (bitki ya da hayvan). prekambrien devrine ait izlerde ise bugünkü kirkayaklara benzer cinste hayvanlarin yaşadiği anlaşilmaktadir.
birinci zaman (paleozoik) eski hayvanlar zamanidir. bu zamanda, şekil bakimindan çok az gelişmiş her gruptan canliya rastlanmaktadir. fakat bu zamanda memeliler, kuşlar, kapali tohumlu bitkiler yoktur. bu zamanin bitkilerinin çoğunu, çiçeksiz fakat kökü olan bitkiler, atkuyruklari, kibrit otlan, açik ve kapali tohumlu çiçekli bitkiler meydana getirmektedir. bütün bu bitkilerin yükseklikleri de 10-40 metreyi bulmaktadir. bu zamanin hayvanlarinin büyük bir bölümünü de deniz hayvanlari meydana getirmektedir. bunla da en ilkel hayvanlardir. biraz gelişmiş hayvanlar arasinda bu zamanda rastlanan hayvanlardan çeşitli baliklar, kurbağalar, bazi sürüngenler dikkati çekmektedir. birinci zaman, kambrien, silürien, devonien, karbonifer, perm devirlerine ayrilmaktadir.
ikinci zaman (mozozoik) orta hayvanlar zamanidir. birinci zamana oranla daha sakin ve durgun bir zamandir. atmosfer az yoğun ve az sicaktir. üç devreye ayrilir: trias devri, tura devri, tebeşir devri. bu zamanda bulunan bitkiler arasinda, bugün bile varolan çamlar ve sedir ağaçlari, bu zamanda meydana gelmiştir. bu arada çinar, kavak, incir, meşe, bambp, palmiye gibi bitkiler de bu zamanda oluşmuştur. bu zamanin hayvanlari da dikkati çekecek özelliktedir. bu zamanda ilkel hayvanlarin gelişmiş türlerinin yaninda kelebeğin, istakoz, yengeç gibi yüksek kabuklularin meydana geldiği kemikli baliklarin belirdiği görülür. fakat, bu zamanin asil karakteristik hayvanlari, jura devrinde gelişen ve karada yaşayan sürüngenlerdir. bunlardan bazilari küçük boylu olduklari halde, diğer bir kisminin boylari 30-60 metreyi bulur. bazilari ot yiyicidir. çoğunun üzerleri iki kat zirhla örtülmüştür. genel bir şekilde bunlar pek büyük hayvanlar. dir. bu sürüngenler arasinda suda yüzen ve uçanlarina da (kuşlarin bu devir de oluştuklari sanilir) rastlanir.
üçüncü zaman (meozoik) yeni hayvanlar zamanidir. bu zaman dehşetli volkan püskürmelerinin, tektonik olaylarin meydana geldiği etkin bir zamandir. bu olaylar sonucu, yeryüzünde, üçüncü zaman oluşumlari (alpler) pireneler,apeninler, karpatlar and dağlan himalayalar meydana gelmiştir. ülkemizin en yüksek volkanik dağlari (erciyas, ararlar süphan dağlari toroslar) bu zamanda olmuştur. üçüncü zaman, kendisinde bulunan ve bugün de halâ yaşayan birçok canli türlerin karakterize edilmesiyle dört devre ayrilir: eosen (bu devirde nümmelitler boldur), oligosen (bol oranda yumuşak, çalarin bulunduğu ve geliştiği devirdir), miyosen (fillerin, geviş getirenlerin ve atlarin geliştiği devirdir), pliyosen (bu devrin yumuşakça ve memelileri, tamamiyla bugünkü şekillerine benzer).
dördüncü zaman (antropozoik) insan zamanidir. bu zamanda yerel alçalmalarla yerel püskürmelere, nehirlerin deniz kenarlarina getirdikleri bazi alüvyonlara rastlanir. bu zamanin önemli olaylarindan birisi buzullarin genişlemesi, öbürü de insanin meydana gelişidir. bu sebeple bu zamana ilkel ya da medenî insan zamani da denir. dördüncü zaman pleistosen. holosen adlan altinda iki devreye ayrilir. bu zamanin hayvanlari, zamanimizin hayvanlarin aynidir. ancak, zaman başlangicinda var olan hayvanlardan bazilari, bugün yok olmuşlardir. (filden daha büyük olan mamut gibi). diğer bir kisim hayvanlar da isi değişimlerine göre, daha soğuk ya da daha sicak bölgelere göç etmişlerdir. ilk insan da pliosen devri sonlarinda meydana gelmiştir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder